Formy zawarcia umowy - co gdy zmuszono nas do zawarcia umowy umowa zawarta pod wpływem błędu
Przez formę czynności prawnych należy rozumieć sposób, w jaki wola dokonania i sama czynność prawna wyrażana jest na zewnątrz. Zgodnie z kodeksem cywilnym wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona w dowolny sposób i przez każde zachowanie, z zastrzeżeniem, że zachowanie to wyraża wolę tej osoby w sposób dostateczny. Zaznaczyć należy, że jest jednak szereg czynności prawnych, które wymagają zachowania formy szczególnej, czyli formy pisemnej, formy pisemnej z urzędowo poświadczoną datą, formy pisemnej z podpisami notarialnie lub urzędowo poświadczonymi oraz formy aktu notarialnego. Według kodeksu cywilnego wolę co do zasady można wyrazić w sposób dowolny. Jednak najczęściej wyrażamy wolę składając podpis pod jakimś dokumentem. Pamiętajmy zatem, że podpisując umowę wyrażamy wolę zawarcia takiej umowy.
Każde wyrażenie woli może być dotknięte wadami. Wada oświadczenia woli powoduje jego nieważność lub bezskuteczność. Kodeks cywilny przewiduje katalog wad, które wpływają na ważność oświadczenia. Do wad oświadczeń woli zaliczamy: brak świadomości lub swobody, pozorność, błąd, podstęp, groźbę.
Najczęściej mamy do czynienia z wadą w postaci braku świadomości lub swobody. Wada ta polega na złożeniu oświadczenia woli w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to np. choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub innego, nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych. Najczęściej przyczyną takiego stanu jest:
- choroba psychiczna,
- niedorozwój umysłowy,
- nadużycie alkoholu,
- arkotyków lub lekarstw,
- gorączka,
- narkoza,
- hipnoza.
Sąd Najwyższy stwierdził, że stan wyłączający świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli nie może być rozumiany dosłownie, wobec czego nie musi oznaczać całkowitego zniesienia świadomości i ustania czynności mózgu. Wystarczy istnienie takiego stanu, który oznacza brak rozeznania, niemożność rozumienia posunięć własnych i posunięć innych osób oraz niezdawanie sobie sprawy ze znaczenia i skutków własnego postępowania. Ocenę należy przeprowadzać zawsze w odniesieniu do konkretnej osoby i konkretnej czynności prawnej.
Wady oświadczenia woli mogą prowadzić do:
- bezwzględnej nieważności czynności (czynność prawna od momentu jej dokonania nie wywołuje żadnych skutków prawnych i nie ma możliwości do przywrócenia ważności);
- wzruszalności czynności prawnej (nieważność względna) – czynność jest ważna i wywołuje skutki, jednakże może zostać wzruszona przez osobę wskazaną przez ustawodawcę i w czasie przez niego wskazanym.